Aslı Arapça olan “alem” kelimesi, Arapça “ilm; bilmek, bildirmek, işaret etmek” kökünden türemiş olup “belli eden, bildiren, yol gösteren, işaret, iz, alamet, nişan” anlamındadır. Mimarlık tarihi boyunca genellikle manevi değeri yüksek binalara konmuş olan alemler, sembolize ettiği dini inanç ve felsefi değerleri yücelten aynı zamanda aktaran unsurlar olmuştu.
Türk-İslam Sanatında geleneksel uygulamalar içerisinde yer alan alemler, Orta-Asya Türk Tarihinden günümüze kadar kullanılmıştır. Geleneksel, dini ve sosyal bir anlayışa yönelik olarak yapılan alemler, kültürümüzün ayrılmaz bir parçası. Kültür ve medeniyetlerin gelişmesiyle geçmişten günümüze bir gelenek olarak devam etmiş olan alemlerin kullanımında gelenek ve göreneklerin etkisi önemlidir. Savaşlarda ve dini törenlerde, kişilerin kendi lider ve topluluklarını tanıyabilmeleri amacıyla taşınan alemler, kutsal sayıldı ve manevi bir kuvvet göstergesi oldu. Bu durum topluluğun birlik ve beraberlik içinde olmasını sağlıyordu. Tasavvuf geleneğinde ise alemlerin üzerinde Allah’ın isimleri ve Mevlevi sikkeleri, karşımıza çıkan sembollerdir.
Alemlerin bir diğer fonksiyonu ise yapılarda kullanılan alemlerin, üst örtüsünün tepedeki birleşme noktasındaki açıklığı kapatarak ağırlık teşkil edip, o noktayı kuvvetlendirerek açılmalarını önleyen, birer mimari detay oldukları anlaşılır.
Görünüş ve ifadeyi tamamlayan bu mimari detaylar, kurşun levhaların ortada birleşme noktasını örterek bir nevi kapak vazifesi gören yapısal amaçlı bitirme elemanlarıdır. Bir tür kilit işlevi gören alem, kurşunların birleştiği yeri sıkıştırarak üst örtünün altına yağmur suyunun sızmasını engellediği gibi yağmur, rüzgar ve fırtına nedeniyle kubbe üzerindeki kurşun levhaların kalkmasını önlemekte ve örtü malzemesinin korunması amaçlanmıştır.
Alemler ile ilgili daha fazla bilgi için sizleri 10-13 Eylül 2020’de Samsun Büyükşehir Belediyesi Çok Amaçlı Fuar Alanında düzenlenecek olan ‘9.Uluslararası Cami Yapı Ekipmanları Fuarı’na davet ediyoruz!
